Burmistrz Pasłęka oraz Parafia św. Józefa w Pasłęku serdecznie zapraszają na wernisaż wystawy pt. "Kościół w Mariance 2008-2020, efekty prac konserwatorskich". Uroczystość otwarcia poprzedzi Msza Święta koncelebrowana przez księdza Dariusza Kułakowskiego. Otwarcie wystawy odbędzie się 1 października 2020 o godz. 17:00 w kościele św. Piotra i Pawła w Mariance.
KOŚCIÓŁ Św. PIOTRA I PAWŁA w Mariance, Gmina Pasłęk
Filia Rzymsko-katolickiej Parafii p.w. św. Józefa w Pasłęku
Architektura:
-
Gotyk ceglany (1342-1520), fundacja krzyżacka, z niewielkimi późniejszymi przeróbkami
Wyposażenie:
-
gotyckie tabernakulum ścienne w prezbiterium (1425-1450)
-
gotyckie malowidła na ścianach nawy (1440 – 1460)
-
barokowy ołtarz w prezbiterium (1682)
-
barokowa ambona z prawej strony łuku tęczowego (1692)
-
barokowe baptysterium w południowo-wschodnim narożniku nawy (1692)
-
barokowa płyta nagrobna w prezbiterium (1730)
-
organy na tle malowanej kotary, zachodnia ściana kościoła (1853)
-
ławki (po 1893)
CHRONOLOGIA:
-
1304/12 nadanie przywileju wsi Marianka (komtur elbląski Heinrich von Gera),
-
1334 odnowienie przywileju, powołanie proboszcza (ks. Hildebrand),
-
1342-1365 budowa niewielkiej murowanej świątyni (obecne prezbiterium) z wolnostojącą, drewnianą dzwonnicą,
-
1407 ufundowanie dzwonu zawieszonego ówcześnie jeszcze w drewnianej dzwonnicy,
-
ok. 1400-1440 budowa nawy i krucht; w ścianach nawy liczne wnęki, w obu kruchtach pomieszczenia na piętrze, otwarte na kościół; budowa pierwszych dwóch kondygnacji murowanej wieży, osadzono na nich drewnianą konstrukcję dzwonną z wcześniejszej dzwonnicy,
-
1425-1450 wykonanie tabernakulum z malowanym wizerunkiem Chrystusa Umęczonego na wewnętrznej stronie drzwiczek, wmurowanego w północno-zachodnią ścianę prezbiterium
-
1440-1460 wykonanie dekoracji malarskiej nawy (w kilku etapach): scena Zwiastowania NMP i Posłania Syna Bożego (ściana tęczowa), cykl postaci 12 Apostołów (południowa i północna ściana nawy), wizerunek św. Marii Magdaleny (północna ściana nawy), Matka Boża z Dzieciątkiem (pierwsze od wschodu okno w południowej ścianie nawy); przedstawienia figuratywne dopełnia bogata dekoracja ornamentalna i motywy heraldyczne,
-
ok. 1474 wzniesienie nowej, dębowej konstrukcji dzwonnej powyżej II kondygnacji wieży oraz budowa sosnowej konstrukcji wieży wraz z więźbą dachu wieży; górne, drewniane kondygnacje wieży w jakiś czas później omurowano nadając jej obecną formę,
-
ok. 1515-1520 wzniesienie kryształowego sklepienia nad prezbiterium, otynkowanie ścian prezbiterium,
-
1525 Reformacja – zmiana kontekstu wyznaniowego kościoła; od tej pory kościół funkcjonował jako parafialna świątynia luterańska,
-
przypuszczalnie po 1525 (lub już wcześniej) zamalowanie malowideł w nawie,
-
ok. 1620-1650 zamurowanie wnęk w wewnętrznych ścianach kościoła, położenie posadzki z kwadratowych, nieszkliwionych płytek ceramicznych, powiększenie okien (I faza),
-
1680 proboszczem (pastorem) zostaje Wawrzyniec Matzke,
-
1682 wykonanie ołtarza,
-
1692 wykonanie ambony,
-
1692 wykonanie baptysterium: ozdobnej drewnianej przegrody otaczającej przestrzeń wokół chrzcielnicy, umieszczonej na murowanym podeście w południowo-wschodnim narożniku nawy, w pobliżu ambony,
-
1699 wykonanie barokowych organów (później przeniesionych do kościoła w Pomorskiej Wsi),
-
1723 przykrycie nawy stropem, powiększenie większości okien (II faza),
-
1730 umiera proboszcz Wawrzyniec Matzke (jego płyta nagrobna znajduje się obecnie na południowej ścianie w prezbiterium),
-
1853 nowe, romantyczne organy (obecne), przebudowa empory organowej i empor bocznych,
-
1892-1893 remont kościoła, m.in. wymiana pokrycia dachu, wymiana stolarki okiennej, powiększenie drzwi wejściowych w obu krucht; odkrycie i częściowe odsłonięcie GOTYCKICH MALOWIDEŁ ŚCIENNYCH,
-
1945 koniec II wojny światowej – ponowna zmiana kontekstu wyznaniowego, odtąd aż do dnia dzisiejszego kościół funkcjonuje jako filialna świątynia Rzymsko-katolickiej Parafii św. Józefa w Pasłęku,
-
po 1945 położenie nowej posadzki z barwnych płytek pozyskanych z ruin Elbląga, usunięcie bocznych empor, demontaż baptysterium i wykorzystanie jego części do wzniesienia dwóch bocznych ołtarzy, część elementów uległa zniszczeniu lub zaginęła; obecnie trwają prace nad przywróceniem mu pierwotnego wyglądu,
-
2007 początek trwających do dziś prac konserwatorskich i restauratorskich; wykonano m. in. wymianę pokrycia dachu, usunięcie wtórnej posadzki i wykonanie nowej nawierzchni z cegły rozbiórkowej, z wykorzystaniem odzyskanych podczas prac historycznych płytek ceramicznych z XVII-wiecznej posadzki, konserwację i restaurację XIX-wiecznej malowanej kotary za prospektem organowym, odsłonięcie i konserwację średniowiecznych malowideł ściennych; zrealizowano też wstępne etapy konserwacji ambony i (częściowo odtworzonego) baptysterium. Prace przy średniowiecznym wystroju malarskim kościoła oraz przy ambonie i baptysterium są kontynuowane.
Realizacja prac możliwa jest dzięki wielkiemu zaangażowaniu Parafii św. Józefa w Pasłęku, wkładowi pracy mieszkańców Marianki oraz znaczącemu finansowemu wsparciu m. in. Miasta i Gminy Pasłęk, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Warmińsko-Mazurskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Niemiecko-Polskiej Fundacji Ochrony Dóbr Kultury z funduszy Republiki Federalnej Niemiec i prywatnych ofiarodawców z Niemiec.